class=”cf”>
Nakit akışı için döviz girdisi ve yabancı yardımlara muhtaç durumdaki ülkede halk, para çekmek için ATM’ler önünde uzun kuyruklar oluşturmuş durumda.
PARA ÇEKMEYE LİMİT
Taliban’ın başkente girmesinin peşinden un, yağ ve şeker benzer halde emtiaların fiyatı hızla artarken Afgan yerel parası adeta eridi. Pakistan sınırı boylu süresince döviz büroları ve para ticareti yapanlar, Afgan parası kabul etmeyi bıraktılar. Ülkede hafta sonu alınan kararla, para çekme limiti 200 dolar ya da yerel para cinsinden 20 bin Afghani ile sınırlandırılmış durumda. Halkın besin alışverişi için bile para bulamayacağından ve sertlik vakaları yaşanabileceğinden derin kaygı duyuluyor.
DIŞ YARDIMLAR DURDU
Taliban’ın Afganistan’da hızla kontrolü ele geçirmesinin peşinden Joe Biden yönetimi, Afgan merkez bankasının ABD’de tutulan varlıklarını dondurdu. Uluslararası Para Fonu (IMF), geçen hafta başlangıcında Afganistan’a erişmesi planlanan 450 milyon dolarlık fonun aktarımını engelledi. Dünya Bankası da Afganistan’a mali desteği sonlandırdı. Ticaret açığı veren ülke şimdi ciddi bir nakit sıkıntısı içinde. Dünya Bankası verilerine nazaran, yabancı ülkeler ile internasyonal organizasyonların sağlamış olduğu hibeler Afganistan’ın toplam kamu harcamalarının yüzde 75’ini finanse ediyordu.
BANKALARDA NAKİT TÜKENDİ
class=”cf”>
Yerel uzmanlar, bankaların nakit kaynakları tükendiği için kapalı kaldığını aktardı. Geçen günlerde Afgan bankaları, nakit varlıklarının hızla tükenmekte bulunduğunu kaydederek ABD’den, merkez bankası varlıklarına erişim izni istemişti. Afgan-Amerikan Ticaret Odası tarafınca 23 Ağustos’ta yazılan bir notta, “Bankacılık sektörünün çöküşünün yakın olduğu varoluşsal bir noktada” olduğu kaydedilmişti. Oda’nın notunda, “Tüm Afgan ekonomisinin ve bankacılık sektörünün başarısız olacağından ve varlıkların tasfiyesinin emredileceğinden korkuyoruz” denilerek, halkın yiyecek ve öteki temel malları temin edemediğinde bunun sertlik vakalarını tetikleyebileceği vurgulanmıştı. Uzmanlar, bankalar açılır açılmaz sistemin ne kadar kırılgan bulunduğunun ortaya çıkacağını, yalnız daha bir açılma emaresi olmadan paranın tükendiğini belirtiyor.
GÜVENLİK DURUMU KÖTÜLEŞEBİLİR
class=”cf”>
Bankalar önünde uzun kuyruklar oluşturan halk çaresizce nakit paraya erişmeye çalışırken Taliban, yeni yönetimin kurulmasıyla ekonomik krizin hızla üstesinden gelineceğini korumak için çaba sarfediyor. Fakat milyarlarca dolarlık dış yardım kaynağının kesilmesiyle bunun iyi mi olacağına dair bir formül sunulmuş değil. Ekonomik krizin Taliban için acil bir sınav olduğu ve ülkenin daha da istikrarsızlaşabileceği yorumları güç kazanıyor. Afganistan’da hanelerin yüzde 47’si derin bir yoksulluk içinde yaşıyor.